فرایند عرضه و فروش شمش طلا در مرکز مبادله: مراحل و الزامات
مرکز مبادله ارز و طلا به‌عنوان یک بستر رسمی برای مدیریت حراج شمش طلا در کشور، نقش کلیدی در نظم‌بخشی به این فرآیند ایفا می‌کند.
صادرکنندگانی که با استفاده از ارز صادراتی خود اجازه ثبت سفارش واردات شمش طلا را دارند، پس از ترخیص شمش از گمرک، به مرکز مبادله مراجعه می‌کنند.
در این مرحله، مرکز مبادله فرآیند تأیید و عرضه شمش را به‌صورت رسمی آغاز می‌کند.
فرآیند تحویل شمش به مرکز مبادله
پس از ترخیص شمش از گمرک، صادرکنندگان باید مدارک خود را در قالب یک چک‌لیست به مرکز مبادله ارائه کنند.
این مدارک شامل اطلاعات مربوط به ترخیص و مشخصات شمش‌ها است.
مرکز مبادله نیز به‌عنوان واسط، معرفی‌نامه‌ای به صادرکننده صادر می‌کند تا شمش‌ها را به عامل خزانه‌داری مرکز تحویل دهند.
در حال حاضر، بانک کارگشایی به‌عنوان عامل خزانه‌داری این مرکز فعالیت می‌کند.
تأیید اصالت و مراحل حراج شمش
پس از تحویل شمش به عامل خزانه‌داری، مرحله اصالت‌سنجی آغاز می‌شود.
تمامی شمش‌های تحویلی از نظر استانداردها و کیفیت مورد بررسی قرار می‌گیرند.
اگر شمش‌ها دارای استانداردهای لازم باشند، گواهی اصالت برای هر شمش صادر می‌شود.
پس از صدور این گواهینامه‌ها، شمش‌ها برای عرضه در تالار حراج ثبت می‌شوند. جلسات حراج حضوری شمش عموماً در روزهای یکشنبه و سه‌شنبه برگزار می‌شود.
نقش نمایندگان و فرآیند عرضه شمش در تالار حراج
در روزهای برگزاری حراج، نمایندگانی از سوی عرضه‌کنندگان در تالار حراج حاضر هستند. وظیفه این نمایندگان اعلام نرخ پایه، تعداد و قیمت شمش‌های موردنظر است.
مرکز مبادله نیز بر اساس تأیید و دستور نماینده عرضه‌کننده، مجوز فروش شمش در تالار حراج را صادر می‌کند.
تسویه حساب و مستندات الزامی
پس از فروش شمش در حراج، مرکز مبادله موظف است ظرف مدت ۴۸ ساعت، فرآیند تسویه با عرضه‌کننده را به‌صورت کامل انجام دهد.
پس از تکمیل تسویه، مرکز مبادله نامه‌ای به بانک عامل صادرکننده ارائه می‌دهد تا مراحل نهایی رفع تعهد ارزی انجام شود.
از زمان آغاز فعالیت مرکز مبادله، این نهاد به‌عنوان مرجع رسمی حراج شمش طلا شناخته شده و دیگر بانک‌ها نمی‌توانند بدون تأیید این مرکز، رفع تعهد ارزی صادرکنندگان را انجام دهند.
الزام تاییدیه مرکز مبادله برای رفع تعهد ارزی
به‌دنبال آغاز فعالیت مرکز مبادله و راه‌اندازی حراج‌های حضوری شمش طلا، یک مدرک جدید به الزامات صادرکنندگان اضافه شده است.
این مدرک، «نامه تاییدیه تحویل، عرضه و فروش مرکز مبادله» نام دارد و پس از طی مراحل تحویل و فروش شمش در مرکز مبادله صادر می‌شود.
این تاییدیه برای بانک‌های عامل ضروری است و تنها پس از ارائه آن، فرآیند رفع تعهد ارزی صادرکنندگان به اتمام می‌رسد.
از این مرحله به بعد، بانک عامل مسئولیت کامل انجام فرآیند رفع تعهد ارزی صادرکننده را بر عهده دارد.
خریداران شمش طلا چه کسانی هستند؟
معرفی خریداران شمش طلا رئیس اداره بازار طلای مرکز مبادله، در توضیح گروه‌های مختلف خریداران شمش طلا، به چهار دسته اصلی اشاره کرده است.
این خریداران شامل سه گروه از اعضای اتحادیه و صنف طلا و جواهر و یک گروه از بانک‌های عامل با تأییدیه بانک مرکزی هستند.
هر یک از این گروه‌ها شرایط خاصی برای ورود به حراج شمش طلا دارند.
گروه‌های اصلی خریداران شمش
سه گروه اصلی خریدارانی که در حراج شمش طلا شرکت می‌کنند، شامل تولیدکنندگان مصنوعات طلا، خرده‌فروشان طلای آب‌شده، و عمده‌فروشان شمش طلا هستند.
این افراد باید مجوزها و مدارک رسمی مرتبط با فعالیت خود را از درگاه ملی مجوزها دریافت و به مرکز مبادله ارائه دهند تا بتوانند در فرآیند حراج شرکت کنند.
نقش بانک‌های عامل در خرید شمش طلا
گروه چهارم شامل بانک‌های عامل است که برای شرکت در حراج، نیازمند تأییدیه از بانک مرکزی هستند.
بانک‌ها برای هر جلسه حراج، باید مجوز خاصی را دریافت کنند و نمی‌توانند بدون محدودیت و به هر تعداد دلخواه شمش خریداری کنند.
این فرایند شفافیت و نظارت بر خرید و فروش شمش طلا را تضمین می‌کند.
سقف خرید هفتگی شمش طلا
محدودیت خرید برای متقاضیان یکی از نکات مهم در فرآیند حراج شمش طلا، محدودیت خرید هفتگی است که برای همه خریداران اعمال می‌شود.
براساس دستورالعمل‌های مرکز مبادله، هر خریدار مجاز است به ازای هر هفته، حداکثر ۲۵ قطعه شمش طلا خریداری کند.
این مقدار شامل ۲۰ قطعه در معاملات عمده و ۵ قطعه در حراج‌های خرد است.
به این ترتیب، تعادل در بازار حفظ شده و از انحصار در خرید جلوگیری می‌شود.
فرآیند تسویه و مراحل پرداخت
چگونگی تسویه حساب با خریداران و عرضه‌کنندگان
فرآیند تسویه در حراج شمش طلا با دقت و نظارت انجام می‌شود.
متقاضیان خرید شمش باید تا پایان روز کاری قبل از حراج، مبلغ وثیقه تعیین‌شده را به حساب مرکز واریز کنند.
این مبلغ برای هر قطعه شمش طلا ۳۵۰ میلیون تومان است.
پس از پایان حراج، در صورتی که خریدار برنده شود، تا ۲۴ ساعت بعد فرصت دارد تا تسویه کامل را انجام دهد.
همچنین، مرکز مبادله نیز تا ۴۸ ساعت پس از حراج، فرآیند تسویه با عرضه‌کنندگان را تکمیل می‌کند.
نتایج حراج‌های شمش طلا
آمار معاملات شمش در مرکز مبادله در چهل و هفتمین حراج شمش طلا که در مرکز مبادله ایران برگزار شد، ۲۰۳ کیلوگرم شمش معامله شد.
با این میزان، حجم کلی معاملات در این مرکز از ۹ تن فراتر رفت و به ۹۰۵۲ کیلوگرم شمش با ارزش تقریبی ۴۰ هزار میلیارد تومان رسید.
این آمار نشان از رشد و توسعه بازار شمش طلا در ایران دارد و بیانگر نقش موثر مرکز مبادله در تنظیم بازار طلا است.
نتیجه‌گیری
فرآیند عرضه و فروش شمش طلا در مرکز مبادله، نقش مهمی در تنظیم بازار و ایجاد شفافیت در خرید و فروش شمش‌های طلا ایفا می‌کند.
این مرکز به‌عنوان مرجع رسمی مدیریت حراج، مراحل مختلفی از جمله تأیید اصالت شمش‌ها، ارائه مجوزهای لازم، و تنظیم محدودیت‌های خرید را بر عهده دارد.
همچنین، مرکز مبادله با ارائه دستورالعمل‌های خاص برای خریداران و الزام بانک‌های عامل به دریافت مجوزهای مشخص، از انحصار و عدم شفافیت در بازار جلوگیری می‌کند.
محدودیت سقف خرید هفتگی و فرایند دقیق تسویه حساب، به حفظ تعادل در بازار کمک کرده و به تضمین منافع خریداران و عرضه‌کنندگان می‌انجامد.
رشد معاملات شمش در این مرکز و عبور حجم معاملات از ۹ تن، نشان‌دهنده توسعه بازار و استقبال گسترده از این بستر شفاف است.
با توجه به این مسائل، مرکز مبادله توانسته است نقش مهمی در نظم‌بخشی به بازار شمش طلا در ایران ایفا کند و به یک نهاد معتبر و موثر در مدیریت این بازار تبدیل شود.
منبع : دنیای-اقتصاد
